چکیده
سابقه و هدف:
اتیولوژی ناباروری (سبب شناسی) ناباروری و نتایج و بررسی در برخی مطالعات سالهای اخیر این را نشان میدهند,
که شیوع واقعی ناباروری تحت تأثیر عوامل مختلفی در حال افزایش است و از میزان باروری نیز کاسته شده است.
ناباروری یکی از مشکلات رو به رشد بهداشتی در اکثر کشورهاست, که پیامدهای عاطفی اجتماعی و اقتصادی زیادی را به دنبال دارد.
این پژوهش با هدف مرور نظام مند مقالات علمی و پژوهشی داخل کشور در مورد علل انواع ناباروری انجام شد.
در اتیولوژی ناباروری این تحقیق بر اساس روش مرور نظام مند و سیستماتیک انجام شد.
در گام نخست تعداد ۵۸ مقاله علمی پژوهشی داخل کشور به دست آمد که پس از غربالگری مشخص شد,
۳۸ عنوان مقاله در طول هفته اخیر به موضوع علل ناباروری پرداخته‌اند.
یافته ها:
پرتکرار ترین علل در مقالات اتیولوژی در مورد ناباروری مردان و اختلالات اسپرم و در مرتبه بعد واریکوسل و
در مورد علل ناباروری زنان اختلالات لوله های رحمی و سپس اختلالات تخمدان بوده است.
توصیه می کنیم از مقاله ناباروری در مردان دیدن فرمایید.
مقدمه
ناباروری و عدم توانایی فرد برای انجام طبیعی فرآیند تولید مثل و صاحب فرزند شدن به عنوان یکی از تجربیات تلخ و دردآور زندگی است,
که زمینه و شرایط روانی و اجتماعی نیز می‌تواند به اهمیت آن بیفزاید و آن را برای فرد تبدیل به یک بحران نماید.
البته مطالعات اتیولوژی ناباروری انجام شده ناباروری را به عنوان یک تجربه ناگوار خصوصاً برای زنان معرفی می‌کند,
زیرا مادر شدن به عنوان نقشی اساسی برای زنان پذیرفته شده است بسیاری از زنان نابارور می‌گویند,
آنها نمی توانند یک زندگی بدون فرزند راتصور کنند, در حالی که مردان احساس متفاوتی را بیان می‌کنند.
از سوی دیگر اغلب روشهای درمانی در مورد زنان انجام می‌گیرد.
البته تا مدت ها نقش مردم به عنوان علت نازایی انکار می‌شد و تنها زنان را عامل ناباروری می شمردند
بیشتر از مردان در معرض عوامل تنش های جسمی, روانی و اجتماعی ناشی از ناباروری و درمان آن قرار دارند.
ناباروری همچنین موجب افزایش اختلالات و ناسازگاری های جنسی می شود و رضایت جنسی و تعداد دفعات فعالیت جنسی را کاهش می‌دهد.
برای بسیاری از افراد این یک مشکل بحرانی بزرگ و عامل استرس روانی است که می‌تواند استرس عاطفی
و گسترده‌ای از واکنش‌های روانی منفی شامل افسردگی, اضطراب, نگرانی, خشم, شرم, حسادت,
تنهایی, یاس و ناامیدی, کاهش از عزت نفس, عدم تعادل عاطفی, احساس عدم کفایت جنسی و اختلال عملکرد جنسی را ایجاد می کند.
در واقع ناباروری یک بحران پیچیده زندگی است که از لحاظ روانشناختی تهدید کننده و از لحاظ هیجانی فشاره آور است.
به جهت تاثیرگذاری ناباروری در زندگی بشری , بخش مهمی از اتیولوژی ناباروری, طبابت و تحقیق در جامعه پزشکی را به خود اختصاص داده است.
آیا می دانید آی وی اف (IVF) چیست و درمان آن به چه صورت است؟
اطلاعات دقیقی در مورد میزان شیوع ناباروری در ایران وجود ندارد و به نظر می‌رسد,
دانستن این اطلاعات درک مشکل و طرح ریزی خدمات مراقبتی موثر باشد.
برآورد بار مراجعین سیستم بهداشتی درمانی کشور جهت درمان ناباروری حائز اهمیت است.
هرچند که ممکن است بخشی از آنها خود برای درمان اقدام نمایند.
اطلاعات می‌تواند به برنامه‌ریزی‌های اقتصادی نیروی انسانی و تجهیزات بهداشتی درمانی مورد نیاز زوج‌های دارای مشکل ناباروری کمک کند.
الگو و میزان نازایی شاخص مناسبی برای سلامت خانواده و برنامه ریزی در جهت آن است
داده های مربوط به سلامت باروری و جنبه‌های فردی و اجتماعی آن به میزان کافی در دسترس نیست.
در حالی که سیستم های بهداشتی به منظور اطلاع از حجم مشکلات مربوط به سلامت عمومی جامعه و
برنامه ریزی های دقیق تر جهت اقدامات آینده نیازمند کسب اطلاعات در مورد میزان شیوع ناباروری و علل آن هستند.
مهمترین و منطقی‌ترین رویکرد در خصوص کاهش مشکل ناباروری در مرحله اول,
اتیولوژی ناباروری و شناسایی علت های مختلف ناباروری و ارتقاء بهداشت باروری به منظور پیشگیری از ناباروری است.
فاکتور های مربوط به مردان علت نیمی از ناباروری های زوج هایی است, که درمان آن ها با مشکل مواجه می‌شود.
عوامل خطر مربوط به مردان در کشورهای مختلف متفاوت است,
به طوری که تعیین عوامل موثر بر ناباروری در کشورهای در حال توسعه مهم است.
سطوح و الگوهای ناباروری بین کشورهای مختلف و حتی مناطق مختلف در یک کشور فرق کنند.
با توجه به رشد و توسعه جوامع بشری و تغییر الگوی زندگی و عادات فردی این احتمال وجود دارد که,
در سالهای آینده میزان ناباروری رو به افزایش رود.
نتایج برخی مطالعات سال های اخیر نشان می دهد که شیوع واقعی ناباروری تحت تأثیر عوامل مختلف,
در حال تغییر و افزایش است و از میزان باروری نیز کاسته شده است.
کاهش باروری در برخی کشورهای صنعتی در طی سالهای اخیر ناشی از تغییر نقش زنان در فعالیت های اجتماعی,
تاخیر در سن ازدواج تغییر در سن فرزندآوری استفاده از روشهای پیشگیری از بارداری,
آزاد شدن سقط جنین و وضعیت اقتصادی نامطلوب ذکر شده است.
نتایج برخی مطالعات اتیولوژی ناباروری نیز نشان دادند که امروزه میزان ناباروری در کشورهایی که میزان باروری بالایی داشته‌اند,
رو به افزایش است لذا لازم است تحقیقات علمی و مطالعات اپیدمیولوژیک در مورد سبب شناسی این مشکل
از نظر اتیولوژی ناباروری, در زنان و مردان انجام شود.
مقاله کامل در مورد بیماری اندومتریوز ( Endometriosis ) را مطالعه بفرمایید.
بی‌تردید با شناسایی علل مختلف نازایی شامل عوامل محیطی,اپی ژنتیک
( اپی ژنتیک یا فراوراثت دانشی است نوین از ژنتیک مولکولی که به بررسی تاثیرات,
عوامل فراژنی بر ژن ها و تاثیر آن در سلامت و بیماری انسان و موجودات دیگر می پردازد.
تغییرات اپی ژنتیک به وسیله ایجاد تغییرات در DNA با فاکتورهای محیطی نظیر رژیم غذایی,
استرس و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی که می‌تواند بر روی چگونگی عملکرد ژن تاثیرگذارند
(روشن/خاموش شدن ژن ها) ایجاد می شود و ممکن است استعداد اطلاع افراد به بیماری ها تاثیر گذارد)
علل ژنتیک, فیزیولوژی, علل رفتاری و روانشناختی و .. برنامه ریزان بهداشتی قادر خواهند بود,
که با صرف هزینه‌های کمتر از بروز نازایی در جمعیت بیشتر پیشگیری کرده و در درمان افراد نتایج موثرتری را به دست آورند.
ناباروری به طور کلی به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود:
ناباروری اولیه به عنوان عدم توانایی بچه دار شدن بعد از حداقل یه سال ازدواج بدون استفاده از وسایل پیشگیری اطلاق می شود.
ناباروری ثانویه برای زوج‌هایی که حداقل یک بار بچه دار شده اند ولی در حال حاضر دیگر نمی توانند بچه دار شوند به کار برده می شود.
الگوهای ناباروری در کشورهای در حال توسعه با اتیولوژی ناباروری با کشورهای پیشرفته کاملا متفاوت است و
بروز ناباروری های قابل پیشگیری در کشورهای در حال توسعه بسیار زیاد است.
به طور متوسط فراوانی کلی ناباروری اولیه ۱۳ تا ۱۹ و ثانویه ۵ تا ۱۰ درصد گزارش شده است.
البته احتمال نازایی اولیه درزوجین کشورهای صنعتی ۵ تا ۱۰ درصد برآورد شده است.
بررسی‌های سازمان بهداشت جهانی نشان داده است,
که ۴۳ درصد از زنان و ۳۰.۷ درصد از مردان از ناباروری ثانویه رنج می‌برند, که بیشتر آنها قابل پیشگیری است.
طبق گزارشات آماری نرخ ناباروری در حال افزایش است که این افزایش به خصوص در مورد دسته ثانویه, بیشتر گزارش شده است.
در نازایی اولیه ۳۰ درصد مرد و ۵۰ درصد زن و ۲۰ درصد عوامل مشترک سهم دارند,
که این مسئله در نازایی ثانویه با سهم بیشتری از زن شکل می گیرد.
در این مقاله می توانید در مورد ناباروری در زنان نیز اطلاعات کاملی بدست آورید.
میانگین مدت نازایی در نازایی اولیه بیشتر از نازایی ثانویه است و این نیز به دلیل استفاده از روش های پیشگیری,
در چند سال اول ازدواج توسط زوج ها است که موجب می‌شود, عدم بارداری در آنها امری طبیعی تلقی شود.
برآورد ناباروری ثانویه که توسط سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای آسیا انجام شده ۲۳ درصد از کل ناباروری ها است,
که برآورد ایران نیز به این رقم نزدیک است.
در مجموع می‌توان ناباروری فرد را به دو دسته “با علت و بدون علت” تقسیم کرد.
ناباروری ایدیوپاتیک به آن دسته اطلاق می شود که اختلال در اسپرم قابل رویت و علت آن نامعلوم باشد.
در عین حال نوعی از ناباروری نیز وجود دارد که به آن غیر قابل توصیف (Unexplained) گفته می شود.
در این نوع هر دو طرف از نظر آزمایشات سالم هستند منتها بارداری رخ نمی دهد,
همچنین آمارهای جهانی نشان میدهند ۱۵ درصد به طور طبیعی و بدون اینکه هیچ مشکلی داشته باشند
در یک سال اول زندگی مشترک بارور نمی‌شوند.
بر اساس شواهد تحقیقاتی, علت ناباروری در زوجین ۴۰ درصد, ناشی از مشکل در مردان,
۴۰ درصد ناشی از مشکل در زنان, ۱۰ درصد به دلیل ناباروری هر دو , و ۱۰ درصد دیگر نیز به دلایل نامشخص است.
اما بررسی‌های جدید در اتیولوژی ناباروری در کشور نشان می‌دهد که این نسبت, اخیراً به کلی تغییر یافته و
آنچه مشخص است آمار ناباروری مردان نسبت به گذشته افزایش داشته و در حال حاضر مردان سهم سنگینی
در آن دارند و بین ۶۵ تا ۷۰ درصد موارد ناباروری, مربوط به مشکلات در مردان است.
تا چند سال پیش از هر ۵۰ زوج سه مورد از ناباروری ها دارای علت مردان بودند,
اما در حال حاضر از هر ۵۰ زوج ۱۵ مورد ناباروری مربوط به مردان است.
بر اساس جدیدترین داده های مطالعه ملی که در ۱۷ هزار زوج ایرانی انجام شد ۲۰.۲ درصد زوجین ایرانی نابارورند و
میزان ناباروری در مناطق شهری ۱۹.۹ و در مناطق روستایی ۲۲ درصد است که از میانگین جهانی بالاتر است.
طبق گزارش سازمان جهانی بهداشت شیوع ناباروری در کل دنیا ۱۲ تا ۱۵ درصد گزارش شده است که
این آمار در کشوری مانند انگلستان ۷ درصد و در کشورهای آفریقایی
۲۰درصد گزارش شده است,ولی این آمار در کشور ما حدود ۲۰ درصد است.
شواهد نشان می دهد نه تنها در کشورهای غربی بلکه در کشورهای در حال توسعه نیز نرخ ناباروری انسان در حال افزایش است.
هرچند شیوع اختلالات ناباروری در سراسر جهان در حال افزایش است,
اما در ایران بنا به گفته پزشکان روند پر سرعت تری را طی می‌کند.
بررسی‌ها از نظر اتیولوژی ناباروریژی نشان می‌دهد به طور تخمینی در حال حاضر ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر با توجه به جمعیتی که در سنین باروری هستند,
از مشکلات ناباروری رنج می‌برد و سالانه نیز با وقوع تقریبی یک میلیون ازدواج
در کشور حدود ۱۵ درصد یا ۱۵۰ هزار نفر به تعداد افراد دارای مشکل ناباروری اضافه می شوند.
مقاله برای تشخیص واریکوسل را در این صفحه جدید مطالعه بفرمایید.
مطالعات نشان دادند که عوامل محیطی می‌تواند از جمله عوامل موثر بر ناباروری باشند.
البته در هر منطقه این عوامل متفاوت است و بررسی اثرات هر یک از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند.
یکی از مباحثی که در حیطه ناباروری توجه صاحب نظران را به خود جلب کرده است,
تاثیر عوامل محیطی آسیب‌رسان بر سلامت تولید مثل انسان است.
بر اساس تعریف سازمان بهداشت جهانی سلامت تولید مثل متاثر از نهادهای چندگانه محیطی
( شرایط فیزیکی, شیمیایی, بیولوژیک, رفتاری و اجتماعی, اقتصادی) هستند
که ممکن است باعث ایجاد اختلال در عملکرد فیزیولوژی و یا طبیعت روانی موجود زنده شود.
ممکن است با تأثیر مستقیم بر کلیه ی بافت های بدن, از جمله بافت های تولید مثل و
یا به طور غیر مستقیم, از طریق گیرنده های مختلفی که با سیستم های گوناگون در ارتباطات تأثیر بگذارند.
به طور خلاصه تعدادی از سیستم های حسگر سیستم عصبی باعث تبدیل سیگنال های محیطی
نظیر نور , صدا , دما و لمس به سیگنال های شیمیایی می شوند که بر عملکرد سیستم نورواندوکرین تاثیر گذاشته و
باعث کنترل فعالیت های تولید مثلی و رفتار جنسی می شوند.
سیستم های عصبی و نورواندوکرینی با اتیولوژی ناباروری تاثیرات فیزیولوژیکی متعددی بر تولید مثل دارند.
عوامل هورمونی واسطه‌های شیمیایی بین معین و ژنوم فرد هستند.
سیستم ایمنی به نوبه خود در پاسخ به آنتی ژن ها باعث آثار تعدیلی یا تخریبی بر وقایع تولید نیستی می شوند.
سایر سیستم ها نظیر تنفس گوارش و حتی پوست می تواند به عنوان نوعی دریافت کننده عوامل محیطی و
یا عوامل فعال بیولوژیک مرتبط با فعالیت های تولید مثلی عمل کنند.
علاوه بر ژن‌هایی که در تنظیم نمو سلولی عملکرد بافت های تولید مسی دخیل هستند.
تاثیر نهایی عوامل محیطی بر روی گیرنده ها آنزیم ها و سیستم پیام رسان ثانویه مرتبط با تولید مثل است.
دامنه این تأثیرات, سیستمهای آنزیمی را نیز در بر می‌گیرد, که مسئول متابولیسم غیرفعالسازی و
سم زدایی از هرگونه ماده فعال بیولوژیکی یا ماده سمی هستند.
این مفاهیم به وضوح بیانگر این است که سلامت تولید مثل نه تنها می‌تواند با تاثیر مستقیم عوامل و
مواد سمی بر آن مختل شود, بلکه با تاثیر مواد و عوامل دیگر بر سایر بافت ها و
ارگان های بدن که به نوعی با تنظیم و پشتیبانی فرایند های تولید مثلی درگیرند به طور غیر مستقیم نیز از آنها تاثیر پذیرند.
نشان میدهند که حدود 5 درصد از ناباروری در مردان ناشی از آثار زیان باری,
نظیر پرتوهایی با فرکانس فوق العاده بالا, فنول ها, حلال های آلی, فلزات سنگین,
علف کش ها, استفاده از سموم و مواد شیمیایی در مزارع و سایر موارد است.
در میان عوامل خطر ساز محیطی, نگرانی مختل کننده سیستم <<اندوکرینی>> (EDCs) بیشتر
معطوف به مواد شیمیایی است که ترکیبات مصنوعی یا طبیعی فعال از لحاظ هورمونی هستند.
با توجه به نتایج این مطالعه و عوامل موثر در ناباروری می توان اقدامات موثر در زمینه کاهش نرخ باروری را در سه حوزه,
شامل اقدامات درمانی – بهداشتی, اقدامات آموزشی و اقدامات حمایتی مدنظر قرار داد.